Co to jest dieta ketogeniczna (ketogenna)? To rodzaj diety wysokotłuszczowej i niskowęglowodanowej. Polega ona na eliminacji z jadłospisu węglowodanów i zastąpieniu ich tłuszczami. Stosowana głównie w leczeniu padaczki lekoopornej, nowotworów i chorób o podłożu zaburzeń mitochondrialnych, w ostatnich latach zyskała popularność wśród promotorów zdrowego trybu życia.
Dieta ketogeniczna – działanie
Sensem tej diety jest doprowadzenie do ketozy. Stanu, w którym organizm spala nagromadzone w tkance tłuszczowej zapasy. W spożywanych produktach tłuszcz powinien stanowić 80-90%, a pozostałe 10-20% to białko i węglowodany – stosunek 4-3:1.
Ciało człowieka do wytwarzania energii, głównie, wykorzystuje węglowodany. Gdy ich nie dostarczamy, organizm wykorzystuje inny materiał – tłuszcze, a precyzyjnie określając: powstające w trakcie rozpadu tłuszczów ciała ketonowe (tzw. Ketoza). Stanowią one 70% potrzebnej energii, dlatego następuje niedożywienie. Gdy organizm wyczerpie zapasy glikogenu, zaczyna wytwarzać glukozę z produktów rozpadu białek, tłuszczów i mleczanów. Po kilku dniach dochodzi do „zamiany” i motorem napędowym stają się właśnie ciała ketonowe.
U podstaw diety ketogenicznej nie leży w spożywanie żadnych tłuszczów, a spożywanie produktów będących ich dobrym źródłem, np. oliwa z oliwek, masło klarowane, majonez (robiony samodzielnie) czy olej MCT. Do zakazanych produktów należą: słodycze, dżemy, produkty zbożowe, syropy i lody.
Dieta ketogeniczna – dla kogo?
Ze względu na poważne zmiany zachodzące pod wpływem stosowania diety ketogenicznej, zanim zdecydujemy się na jej wprowadzenie, należy temat skonsultować z lekarzem i dietetykiem. U osób będących na diecie ketogenicznej obserwuje się szybki spadek masy ciała i jednocześnie zmniejszenie apetytu.
Skuteczność diety odkryto pierwotnie w leczeniu padaczki lekoopornej u dzieci. Jak do tej pory nie jest jasne, dlaczego zmniejsza on częstotliwość napadów padaczkowych. Efektem metabolizmu tłuszczów w wątrobie są aceton, acetooctan i kwas betahydroksymasłowy, które przenikają do ośrodkowego układu nerwowego i są zastępczym materiałem energetycznym dla neuronów. Wysoka koncentracja ciał ketonowych odpowiada tylko pośrednio za działanie przeciwdrgawkowe, prawdopodobnie chodzi o wzrost aktywności enzymów syntezujących, kwas GABA i aktywację receptorów potasowych K2P oraz pompę sodowo-potasową (przypuszczenia naukowców).
Wskazania do jej stosowania mają miejsce przy leczeniu chorób wrodzonych wad metabolizmu, zespołu Retta, zespołu Draveta, zespołu Doose czy stwardnieniu guzowatym. W niektórych przypadkach dieta ketogeniczna wspomaga leczenie nowotworu (komórki rakowe żywią się glukozą), autyzmu, Alzheimera i niektórych encefalopatiach.
Dieta ketogenna nie może być stosowana u osób z chorobami wątroby, nerek, trzustki i cukrzycy.
Dieta ketogeniczna – zasady
Pozytywny wpływ diety ketogennej na nasz organizm został już udowodniony i można z niej korzystać, po uprzedniej konsultacji ze specjalistą. Jeżeli zdecydowaliśmy się na wprowadzenie jej do swojego jadłospisu, trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach:
- Unikaj cukrów prostych,
- Używaj dobrych źródeł tłuszczów,
- Wybieraj sprawdzone, zdrowe źródła mięsa,
- Pij odpowiednie ilości wody,
- Wyeliminuj konserwanty, słodziki, gumy do żucia,
- Ogranicz białko,
- Korzystaj z produktów pochodzących ze sprawdzonych źródeł,
- Dbaj o zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej,
- Badaj się regularnie i konsultuj ze specjalistą.
Dieta ketogeniczna – wnioski
W trakcie stosowania, zwłaszcza na początku, mogą pojawić się niepożądane skutki. Obserwuje się zawroty głowy, zaparcia lub biegunki, senność czy zmęczenie, ale są one wynikiem nieprzyzwyczajenia organizmu do nowego typu diety.
Bardzo ważne jest uzupełnianie niedoboru niektórych witamin, który pojawia się przy diecie ketogenicznej, poprzez dodatkową suplementację. Zwłaszcza wapń, witaminę D, witaminy rozpuszczalne w wodzie i niektóre mikroelementy.
Warto zauważyć, iż na świecie żyją ludy (Eskimosi grenlandzcy czy Inuici z Alaski) prowadzące łowiecki tryb życia oparty tylko na diecie bogatotłuszczowej i niskowęglowodanowe i nie narzekają na zdrowie.
WAŻNE
Ważne jest konsultowanie podejmowanych działań z lekarzem lub dietetykiem. Nikt nie jest alfą i omegą, a samowolka może okazać się brzemienna w skutkach.
Ważne są regularne badania i kontrole. Bez tego nie da się jednoznacznie określić efektów.
Ważne jest, by dbać o zdrowie.